Kapliczki i krzyże przydrożne
Kapliczki i krzyże przydrożne od wieków są elementem przestrzeni sakralnej poza kościołem, które wpływają na rytm życia codziennego, religijność i szacunek do spraw ostatecznych. Stare, zapomniane pamiątki dziejów ulegające zniszczeniu, zastępowane są często nowymi. W przeszłości nie były wznoszone przypadkowo- są więc świadkami tego co bezpowrotnie minęło. Naszym obowiązkiem jest utrwalenie chociażby cząstki tego, co jest zapisane w przekazie i pamięci naszych przodków.
KAPLICZKA MOKRZYSZOWSKA Z 1752 r.
Kapliczka
Kapliczka zlokalizowana na os. Mokrzyszów przy ul. Sienkiewicza 195 jest bez wątpienia najstarszym obiektem na terenie Mokrzyszowa. Została postawiona na dawnym cmentarzu cholerycznym. Budowa i powstanie kapliczki wiąże się z wydarzeniami koronacji obrazu Matki Boskiej Leżajskiej- M. B. Pocieszenia w klasztorze O. Bernardynów w 1752 r. w Leżajsku. Za staraniem hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego i władz zakonnych obraz został wyróżniony koronami przez papieża Benedykta XIV. Łaskami słynący obraz gromadził wokół siebie pielgrzymów więc sława jego dotarła i do Mokrzyszowa .Poświęcony wizerunek M .B. Leżajskiej sprowadza Wincenty Tokaż z Mokrzyszowa uczestnik koronacji .Obraz staje się głównym elementem kapliczki.
Matka Boża Pocieszenia
Skarbona w Kapliczce
Kapliczka domkowa z drewna dębowego z dachem namiotowym na planie kwadratu z charakterystycznymi drzwiami, na której od wewnątrz zamontowana jest skarbona. Na zwieńczeniu dachu kula z kutym krzyżem na wierzchu. Nad drzwiami wycięta data powstania kapliczki ,,1752” z boku krzyż Chrystusa ukrzyżowanego w wieńcu z kwiatów umieszczony na zewnętrznej ścianie kapliczki. Obok kapliczki znajduje się pomnik wybudowany 1979 r. poświęcony pamięci poległych mieszkańców Mokrzyszowa w wojnach 1914-1918,1920 i 1939-1944.
Wnętrze kapliczki składa się z jednego pomieszczenia z podłogą i drewnianym stropem.
Św. Franciszek
Wewnątrz kapliczki znajduje się obraz olejny na desce M.B. Leżajskiej, który jest bardzo dobrze zachowany a w wioskach opowiadają o cudzie z nim związanym. Po odkryciu siarki w Mokrzyszowie Franciszek Stępień odnowił ten obraz i w kapliczce znajduje się do dnia dzisiejszego. Na ścianach bocznych znajdują się dwa obrazy XVIII w. olejne na płótnie św. Dominika i św. Antoniego Padewskiego, rzeźba Chrystusa Frasobliwego licząca ok.150 lat, dwie uszkodzone rzeźby Chrystusa ukrzyżowanego (bez ramion) z krzyży przydrożnych i dwa oleodruki Matki Boskiej.
Św. Dominik
Rok powstania kapliczki pokrywa się z zapisem na desce znajdującej się w kapliczce, która dziś jest nieczytelna. Dzięki badaniom etnograficznym w 1962 r. przez zespół Franciszka Kotuli z Rzeszowa możemy ustalić napis, który już wówczas był bardzo nieczytelny i zamazany:
,,Prawdziwy wizerunek matki Boskiej Leżajskiej okrzcieli w Leżajsku R.P. 1752. Dnia 26…Wincenty Tokaż w Mokrzyszowie”
na drugiej stronie deski
Chrystus Frasobliwy
,,Papież Benedykt XIV(1740 do 1758…Ignacy Tokarz.”
W XIX w. pole i dom, na którym stoi kapliczka należał do Jana Pazia przydomek ,,Cebula”. Wówczas na polu z jednego boku była kapliczka ,z drugiego drewniany krzyż, a za nim drugi żelazny bez wizerunku. W 1896 r. od Pazia pole kupił Michał Stępień, który pamięta krzyż drewniany obalony ze starości. Według opowieści mieszkańców podczas badań etnograficznych przy kapliczce znajdował się wielki kamień. Michał Stępień przy kopaniu piwnicy przy tym kamieniu natrafił na kości ludzkie, czaszkę człowieka, jakąś starożytną broń, topór i nóż. Niedaleko kapliczki znajdował się młyn dworski, obok młyna słup rozszczepiony na górze, na którym w ujęciu wisiał dzwon. Młynarz dzwonił nim o godz.12.00 na Anioł Pański i wieczorem na zejście z pola. Pożegnanie zmarłego przez społeczność wiejską też odbywało się przed kapliczką, wówczas młynarz dzwonił na pożegnanie. Następnie kondukt pogrzebowy skręcał w lewo tzw. drogę ,,Trupią” i udawał się na cmentarz miechociński. Młyn później spłonął a dzwon był jeszcze używany do końca lat osiemdziesiątych XX w. żegnając zmarłych według tradycji.
Sytuacje jakie miały miejsce podczas I wojny światowej zaistniałe przy kapliczce opisuje Michał Garboś w ,,Broszulce Michała Garbosia”:
,,W Mokrzyszowie(Koziołek) znajdował się naprzeciw kapliczki ,,Stępniów” szlabant na gościńcu, który służył zbierania datków podatkowych od przejeżdżających furmanek po tym gościńcu. Szlabant ten był wydzierżawiony i obsługiwany przez Żyda nazwiskiem Kirshenbaum. Na granicy austriacko-rosyjskiej powstały potyczki wojenne. Przy szlabanie tym ustawiły się warty składające się z chłopów z Mokrzyszowa i ze Stalów uzbrojeni byli w kosy i widły. Szlabant był zaparty a w popszeg drogi, ułożone były kłody drewna…
Mapa Mokrzyszowa 1962 r.
…Kiedy Rosjanie otworzyli ogień z armat za Wisły. Na Wiśle była granica ,pociski padały na Tarnobrzeg i Mokrzyszów. W postrachu warta z kosami od szlabanu zbiegła i nie powstrzymała nieprzyjaciela. Było to w czerwcu 1914 roku…”
Prace konserwatorskie uratowały kapliczkę przed dalszym niszczeniem. W dniu 30.05.2005.r.przystąpiono do konserwacji kapliczki tj. kapliczka została rozebrana na poszczególne elementy aż do fundamentowych płozów drewnianych. Wykonany został nowy fundament z piaskowca oraz odnowiono i uzupełniono elementy ścian i dachu. Pokrycie dachowe wykonano z gontu.
Dzięki tym pracą obiekt został uratowany na następne stulecia i możemy podziwiać piękno osiemnastowiecznej architektury sakralnej każdego dnia.